ارزیابی اثرات اجتماعی سد مخزنی شیان

نگرانی های جهانی در رابطه با افزایش ناپایداری اجتماعی پروژه های توسعه کشاورزی در مناطق روستایی رو به افزایش است. به منظور اطمینان از حفظ پویایی اجتماعی و اکوسیستم های انسانی در مناطق روستایی نیازمند ارزیابی اثرات اجتماعی می باشیم. هدف کلی این پژوهش ارزیابی اثرات اجتماعی پروژه سد مخزنی شیان در قالب یک طرح علی- مقایسه ای است. به منظور درک بهتر اثرات از مقایسه شاخص های اجتماعی در دو زمان قبل و بعد از اجرای پروژه استفاده شده است. اثرات پروژه در شش دسته کلی کیفیت زندگی، رفاه اجتماعی، سرمایه اجتماعی، ساختار اجتماعی، اقتصاد کشاورزی و روستایی و منابع طبیعی مورد تحقیق قرار گرفت. جامعه آماری این تحقیق دو گروه بیرونی ها (کارشناسان) و درونی ها (مردم محلی) بودند. جامعه آماری اول شامل 1015 خانوار روستایی از پنج روستای تحت پوشش پروژه و جامعه آماری دوم نیز 25 نفر از نمایندگان و کارشناسان از سه رکن اصلی پروژه شامل کارفرما (شرکت سهامی آب منطقه ای غرب)، پیمانکار (شرکت جهاد نصر کرمانشاه) و مشاور (شرکت مهندسین مشاور آبدان فراز) بودند. در جامعه آماری اول به منظور نمونه گیری مناسب از روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی با انتساب متناسب استفاده شده است و تعداد نمونه ها با استفاده از جدول مورگان و کرج سی 208 خانوار بود و ازهر خانوار با یک مرد و یک زن مصاحبه انجام شد. به منظور جمع آور اطلاعات از روش مثلث بندی داده ها (سه سویه سازی) استفاده شده است. بدین منظور از مطالعه اسنادی، پیمایش و ارزیابی مشارکتی روستایی (pra) استفاده شد. ابزار تحقیق پرسشنامه بود که روایی ان توسط پانل کارشناسان ترویج و آموزش کشاورزی و کارشناسان شرکت سهامی آب منطقه ای غرب مورد تایید قرار گرفت. برای تعیین پایایی پرسشنامه با استفاده از آزمون پیشاهنگ (مقدماتی) تعداد 30 پرسشنامه در بین خانوارهای روستایی تحت پوشش پروژه سد مخزنی شیان توزیع گردید و ضریب آلفای کرونباخ بدست آمده برای قسمت های مختلف پرسشنامه بین 74/. تا 91/. بود. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آماره های توصیفی (میانگین، انحراف معیار و واریانس) و آماره های استنباطی ( t-test,، همبستگی) در محیط نرم افزار spss 19 استفاده شد. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که دیدگاه بیرونی ها مطلوب تر از دیدگاه درونی هاست. از دیدگاه بیرونی ها (کارشناسان) پروژه تأثیر مثبت و مطلوبی بر شاخص های اجتماعی روستاها و از دیدگاه درونی ها (مردان و زنان روستایی) پروژه تأثیر نامطلوبی بر شاخص های اجتماعی روستاها داشته است. هم چنین یافته ها حاکی از آن است که بین مردان و زنان در ارزیابی اثرات اجتماعی پروژه تفاوت معنی داری وجود دارد. همچنین مشخص شد که بیشترین میزان مشارکت مردم در اجرای پروژه د رتامین نیروی کارگر و کمترین میزان مشارکت در کمک مالی به اجرای پروژه بوده است. رابطه معناداری بین جنسیت و دیدگاه روستاییان نسبت به پروژه کشف شد، به طور کلی زنان دیدگاه مطلوب تری نسبت به پروژه دارند. بین سن و دیدگاه روستاییان به پروژه همبستگی معکوس و معناداری وجود دارد در حالی که بین میزان تحصیلات با دیدگاه این همبستگی مثبت و معنادار است. به منظور کاهش اثرات نامطلوب اجتماعی ناشی از این پروژه ها پیشنهاد می گردد پیش از اجرای چنین پروژه هایی از کارشناسان ترویج در کنار تیم فنی پروژه استفاده شود.